Leica…ตำนานกล้องที่ช่างภาพใฝ่ฝัน ตอน 8 (สงครามไลก้า)

เห็นจั่วหัวแล้ว ท่านผู้อ่านอย่าเพิ่งตกใจว่า Leica ไปก่อสงครามหรือทะเลาะวิวาทเอากับใครถึงขั้นต้องขับเคี่ยวเอาเป็นเอาตายกัน แต่เรื่องราวของกล้อง Leica ที่จะหยิบยก มาเล่าเป็นกรณีพิเศษใน “CAMERART” ตอนนี้ เป็นกล้อง Leica ที่เข้าไปมีเอี่ยวอยู่ใน สงครามโลกครั้งที่ 2 ต่างหาก

ทีนี้ก็อย่างที่พวกเราทราบกันคือ Leica เป็นกล้องที่ผลิตในเยอรมัน และกำลังเป็นกล้องที่ได้รับความนิยมอย่างมากในหมู่นักถ่ายภาพ และกลุ่ม “มืออาชีพ” โดยเฉพาะในแง่ของการเป็นกล้องที่แข็งแกร่ง ทนทาน และทำงานเป็นเยี่ยมในขณะนั้น เมื่อเกิดสงครามโลกขึ้นในปี ค.ศ. 1939 โรงงานไลทซ์ ผู้ผลิตกล้อง Leica จึงเป็นโรงงานอุตสาหกรรมอีกแห่งหนึ่งที่ถูกรัฐบาลควบคุมตาม “กฎอัยการศึก” และต้องผลิตกล้อง Leica ตาม “ใบสั่ง” หรือ “Order” ของกระทรวงกลาโหมแต่เพียงประการเดียว

ทางฝ่ายสัมพันธมิตรเองใช่ว่าจะยอมน้อยหน้า บางประเทศออกคำสั่ง “อายัดทรัพย์” กล้อง Leica ที่ไลทซ์ส่งไปขายและ ยังเก็บอยู่ใน “โกดังสินค้า” ของตน และบางประเทศซ้ำร้ายยิ่งกว่า คือมีการออก “หมายเกณฑ์” บุคคลผู้มีกล้องถ่ายภาพไว้ในครอบครองให้นำกล้องส่งมอบต่อทางการ เพื่อนำไปใช้ต่อในราชการสงคราม เรียกว่า ถูกเกณฑ์ทั้งคนทั้งกล้อง กันเลยทีเดียว  ซึ่งก็ยังปรากฏอยู่อีกว่า หลังสงครามโลกสงบแล้ว  เจ้าของกล้องบางรายยังได้กล้องของตนคืนอีกแนะ…ไม่รู้อะไรจะโชคดีปานนั้น

กล้อง Leica ที่ถูกเกณฑ์เข้าสู่สนามรบ นับว่ามีอยู่มากมายหลายแบบ เรียกกันโดยทั่วไปว่าเป็น “Military Version” แต่เรื่องราวของกล้องเหล่านี้ยังต้องอาศัยการตรวจสอบข้อมูลอีกมากมาย เนื่องจากเท่าที่มีบันทึกไว้ใน โรงงานไลทซ์เอง กับที่ปรากฏตามงานวิจัย บางครั้งไม่สัมพันธ์กัน บ้างก็ไม่สามารถยืนยันได้ ฉะนั้นสิ่งที่จะเสนอต่อไปข้างหน้า จึงเป็นเพียงเรื่องราวของกล้อง Leica ชุด “Military Version” แต่เรื่องราวของกล้องเหล่านี้ยังต้องอาศัยการตรวจสอบข้อมูลอีกมาก เนื่องจากเท่าที่มีบันทึกไว้ในโรงงานไลทซ์เอง กับที่ปรากฏตามงานวิจัย บางครั้งไม่สัมพันธ์กัน บ้างก็ไม่สามารถยืนยันได้ ดังนั้นสิ่งที่จะเสนอต่อไป จึงเป็นเพียงเรื่องราวของกล้อง Leica Mililtary Version เท่าที่สามารถตรวจสอบได้จาก “ภาพถ่าย” และหมายเลขการผลิตกล้อง (Serial Number) เป็นหลัก

กล้อง Leica ที่ทางกระทรวงกลาโหมเยอรมันสั่งซื้อ ในระยะแรกยังไม่มี “คำสั่ง” ระบุให้ทางโรงงานสลักชื่อหรือสัญลักษณ์อื่นใดไว้เป็นพิเศษ ยกเว้นกล้องที่จะนำไปใช้ในกองทัพอากาศ ซึ่งนอกจากจะได้รับการพัฒนาเทคโนโลยีให้ก้าวหน้ามากขึ้น เพื่อนำไปติดตั้งบนเครื่องบินรบได้แล้ว ยังมีการสลักสัญลักษณ์ “FL” ไว้หน้าหมายเลขกล้องด้วย เฉพาะตัวอักษร “L” ที่อยู่ด้านหน้า “No 38079” เป็นสัญลักษณ์แสดงว่ากองทัพอากาศเยอรมัน (Luftwaffe อ่านว่า ลูฟท-ฝะ-ฟะ) เป็นผู้สั่งซื้อโดยตรวจจากไลทซ์ เดิมสันนิษฐานกันว่า สัญลักษณ์ “FL. No 38079” น่าจะเป็นหมายเลขที่เกี่ยวข้องกับการผลิตภายในโรงงานหรือ มิฉะนั้นก็คงจะเป็นรหัสย่อทางการทหาร ซึ่งประการหลังน่าจะเข้าท่ามากกว่า เพราะกล้องตัวเดียวจะมีหมายเลขกล้องถึง 2 ที่ได้ก็ดูกระไรอยู่ (ภาพ 1) ส่วนคำว่า “Luftwaffen Eigentum” ที่เห็นตรงขอบด้านหลังของฝาด้านบน (Top plate) นั้นเป็นการสลักเพิ่มในภายหลัง

เลนส์ เลนส์ที่ใช้ร่วมกับกล้อง Leica ในระหว่างสงครามก็มีเลนส์ Elmar 3.5 ซม., Elmar 5 ซม., Hektor 2.8 ซม., Hektor 7.3 ซม., Hektor 13.5 ซม., Summitar 5 ซม. และ Summarex 8.5 ซม. (ภาพ 10-13)

ไม่ใช่มีแต่กองทัพของเยอรมันเท่านั้นที่ใช้กล้อง Leica ในช่วงสงคราม กองทัพของประเทศอิตาลี ก็ใช้กล้อง Leica ในช่วงของสงครามด้วยเช่นกัน ในช่วงของก่อนสงครามโลก กองทัพอิตาลีซื้อกล้อง Leica IIIb เพื่อนำไปใช้ในกองทัพอากาศ มีการสลักคำว่า “R.Aeronautica” ที่ตัวกล้อง ซึ่งคำว่า “R” นั้นหมายถึง “Regai” หรือในภาษาอังกฤษว่า “Royal” กล้องรุ่นพิเศษซึ่งมีตรา 250 ถูกขายทอดตลาดในระหว่างปี ค.ศ. 1983 มีการสลักคำว่า E.Aeronautica และก็ไม่มีใครทราบถึงความหมายของคำว่า “E” ที่สลักเอาไว้ภายหลังสงคราม กล้อง Leica IIIc จำนวนมากที่ผลิตในรุ่นการผลิตเดียวกันถูกซื้อเข้ามาใช้ในกองทัพอากาศ และสลักคำว่า “Aeronautica Militare” สีแดงเหนือหมายเลขประจำกล้อง (Serial Number) ซึ่งภายหลังก็มีการขายกล้องรุ่นนี้ออกไป และมีกล้องจำนวนมากในรุ่นนี้ที่ตกอยู่ในมือของนักสะสมกล้อง

หน่วยบริการของ สหราชอาณาจักร ก็ใช้กล้อง Leica ในระหว่างที่เกิดสงครามเช่นเดียวกันกล้องที่ใช้ในช่วงสงครามอาจจะมาจาก E.Leitz หรืออาจจะมาจากร้านขายปลีก ในช่วงที่สงครามเริ่มต้น รัฐบาลอังกฤษต้องการกล้องที่สามารถใช้ได้โดยไม่ต้องเสริมอุปกรณ์อะไรอีกเป็นการชั่วคราว เมื่อสิ้นสงคราม กล้องเหล่านี้จึงต้องตกอยู่ในมือของเจ้าของเดิมอีกครั้ง กล้องพวกนี้จะสลักคำว่า Patt 8665 (ภาพ 15-16) ซึ่งมาจากคำว่า Pattern 8665 โดยการสลักของกองทัพเรือกล้องเหล่านี้ถูกส่งไปขายในสวีเดน แล้วส่งต่อมายังอังกฤษโดย Mosquito Aircraft ซึ่งในช่วงนี้เป็นช่วงกลางสงคราม แต่เรื่องนี้ก็ยังไม่สามารถพิสูจน์ได้แน่นอน

ความยืนยงของ Leica ไม่ใช่มีเฉพาะสำหรับการถ่ายภาพ แต่…เสน่ห์ของ Leica คือ เรื่องราวทั้งประวัติการใช้งาน การคิดค้น ที่อยู่เหนือกล้องทุกยี่ห้อในเวลานั้น…และ…กล่าวได้ว่า Leica เป็นต้นแบบของการออกแบบกล้องในยุคต่อมา Leica เป็นกล้องที่ถูกลอกเลียนแบบมากที่สุดเลยก็ว่าได้ มาติดตาม เรื่องราวของ Leica กันต่อไปครับพบกันใหม่ ตอนหน้า…