การทำนาเกลือ อาชีพที่นับวัน จะน้อยลง

เราคุ้นเคยเกี่ยวกับอาชีพชาวนาที่ปลูกข้าวให้พวกเรากินกันทุกวัน…และเป็นอาชีพหนึ่งที่เป็นปัญหามาตลอดนานนับหลายสิบปี แต่…อาชีพ…การทำนาเกลือ…เป็นอีกอาชีพหนึ่ง ที่ทุกคนที่ใช้เกลือมาปรุงอาหาร หรือใช้ในอุตสาหกรรมอาหารหลากหลายประเภทมักจะถูกละเลยไม่ค่อยมีใครกล่าวขวัญถึง ทั้งๆ ที่อาชีพ…การทำนาเกลือ…เป็นอีกอาชีพหนึ่งที่นับวันมีโอกาสที่จะสูญหายไปจากประเทศไทย …ซึ่งไม่แน่ว่า…วันหนึ่ง เราอาจจะต้องนำเข้า…เกลือ…จากต่างประเทศมาใช้งานก็เป็นไปได้สูงเลยทีเดียว….

เดี๋ยวเพื่อนๆ จะ…งงๆ…กันว่า ถ่ายภาพกันมาแล้วมาคุยเรื่องอาชีพ…การทำนาเกลือ…กันทำไม…การทำนาเกลือ…เป็นเสน่ห์อย่างหนึ่งของการถ่ายภาพ นับตั้งแต่ยุคกล้องฟิล์ม ต่อเนื่องมาถึงยุคของการถ่ายภาพด้วยกล้องดิจิตอล เนื่องจากภาพถ่าย การทำนาเกลือ ที่นอกเหนือจากความสวยงามในแง่ของศิลปะการถ่ายภาพที่สมบูรณ์ได้ด้วยองค์ประกอบของภาพถ่าย ยังสวยงามได้ด้วยสภาพแสงที่งดงาม แต่สิ่งสำคัญนอกเหนือไปจากความสวยงามในเชิงศิลปะแล้ว ภาพการทำนาเกลือ ยังเป็นภาพที่แสดงถึงวิถีชีวิตของอาชีพหนึ่งของคนไทย ในประเทศไทย ที่หลายคนอาจจะไม่มีโอกาสเห็นได้ด้วยตาตนเอง…

แม้ว่า CAMERART จะมีโอกาสพาเพื่อนๆ สมาชิกออกถ่ายภาพกันอยู่เสมอก็เถอะ…การถ่ายภาพ การทำนาเกลือ ที่พร้อมด้วยผู้คนที่กำลังขนเกลือ เรียงแถวกันเข้าเก็บในยุ้งฉางเกลือ ก็กินแห้วมาแล้วมากต่อมาก ไปหลายๆ เที่ยว อาจจะปะเหมาะเคราะห์ดี ได้โอกาสสักครั้งหนึ่งที่จะได้ภาพงามๆ ซักที 

การทำนาเกลือ…ผมก็ยังถือว่า เป็นอีกอาชีพหนึ่ง ที่หลังสู้ฟ้า หน้าสู้ดิน….คล้ายกับอาชีพชาวนา….เริ่มต้นด้วยการเตรียมพื้นที่…เป็นนาเกลือ…ปล่อยน้ำทะเลเข้าสู่นา…รอความร้อนจากแสงอาทิตย์ให้ช่วยแผดเผาจนเหลือเป็นเกลือออกมาให้เห็น…ถ้าเจอะเจอ…ฝนตก…ก็ต้องรอกันต่อไป…เมื่อเห็นว่าเกลือจับผลึกเป็นก้อนเกลือ ก็ยังต้องคอยดู ว่าน้ำแห้งงวดพอที่จะโกยเกลือกันหรือยัง ถ้าพร้อม ก็จะทำการโกยเกลือ ที่เรียกกันว่า…รื้อนา..โกยเกลือกองไว้เป็นกองๆ ซึ่งต้องใช้แรงงานของคนล้วนๆ ถัดจากนั้น…ก็จะทำการขนเกลือ เพื่อเก็บเข้ายุ้งฉางเพื่อทำการขายต่อไป…ซึ่งก็ต้องใช้แรงงานคนอีกนั่นแหละ…

การทำนาเกลือ….ก็ยังไม่ง่ายอย่างนั้น สิ่งที่รู้อย่างหนึ่ง ก็คือ การทำงานเกลือ ทางกฎหมาย ยังถือเสมือนหนึ่ง การทำแร่เลยทีเดียว ดังนั้น การที่จะมีอาชีพทำนาเกลือ ผู้ทำนาเกลือ ก็จะต้องเสียค่าภาคหลวง แบบเดียวกับการทำเหมืองแร่เหมือนกัน…นี่ยังไม่พูดถึงว่า การทำนาเกลือ ยังต้องอาศัยพื้นที่กว้างนับสิบๆ ไร่สำหรับ การทำนาเกลือ อีกต่างหาก

เฉพาะพื้นที่ที่ใกล้กรุงเทพมหานคร ที่มีการทำนาเกลือกันนั้น ก็จะเป็นพื้นที่ที่อยู่ใกล้ทะเล อย่างเช่น นับตั้งแต่  สมุทรสาคร  สมุทรสงคราม ไปจนถึงจังหวัดเพชรบุรี ซึ่งถือว่าเป็นแหล่งใหญ่ 

วันนี้โรงงานอุตสาหกรรมต่างๆ เบียดพื้นที่นาเกลือ จนแถวสมุทรสาคร แทบจะไม่มีให้เห็น ที่จะพอมีให้เป็น ต้องเลยไปจนถึง สมุทรสงคราม เพชรบุรี นี่คือปัญหาของพื้นที่ที่จะใช้ในการทำนาเกลือ

อีกปัจจัยหนึ่ง ก็คือ แรงงานที่จะใช้ในการโกยเกลือ ขนเกลือ ที่นับวันจะหายากขึ้นทุกที แรงงานต่างชาติจึงเป็นที่พึ่งพาของการทำนาเกลือ แต่ก็ยังมีให้เห็นที่เป็นแรงงานไทย ทำการรื้อนา ขนเกลือ ที่พบเห็นได้ก็คือ ที่บ้านแหลม จังหวัดเพชรบุรี  

ผมจึงกล่าวว่า….การทำนาเกลือ…อาชีพที่นับวัน…จะน้อยลง…การบันทึกภาพถ่ายที่น่าเก็บไว้สำหรับวันนี้…เผื่อว่าวันหน้า…จะไม่มีโอกาสได้ถ่ายภาพเหล่านี้ก็เป็นได้

แต่….การที่อยากจะถ่ายภาพการทำนาเกลือ แล้วก็จะได้ถ่ายภาพนั้น คงไม่ง่ายละครับ เนื่องจากการทำนาเกลือ มีช่วงเวลา ตั้งแต่รอให้แดดแผดเผาน้ำทะเลจนได้เกลือ จึงจะมีการ  รื้อนา และขนเกลือ…แล้วจะทำอย่างไรถึงจะมีโอกาสที่จะได้บันทึกถ่ายภาพงามๆ เหล่านี้ละครับ ถ้าตอบอย่างกำปั้นทุบดิน ก็คือไปเลย วัดดวงเอาข้างหน้า ซึ่ง…บอกได้เลยว่า โอกาสผิดหวังมีสูงครับ ซึ่งเราเองก็เคยมีประสบการณ์กินแห้วกันมาหลายต่อหลายครั้งแล้วเหมือนกัน

วิธีที่น่าจะเป็นไปได้ …ก็คือ ทำการสำรวจ ซึ่งผมคงไม่คิดสำรวจถึงแนวชายทะเลภาคใต้ละครับ เอาเป็นว่าที่พอเดินทางไปได้สะดวก ไม่ไกลจากกรุงเทพมหานครมากนัก อย่างเช่น ที่จังหวัดสมุทรสงครามแถวถนนพระราม 2 หรือที่แถวบ้านแหลมจังหวัดเพชรบุรี ไปสำรวจดูนาเกลือ คุยกับชาวบ้านที่ทำนาเกลือ เราก็พอจะรู้กำหนด คร่าวๆ ของการ…รื้อนาเกลือ และการเก็บเกลือ ที่สำคัญวันนี้ โทรศัพท์ติดต่อกันง่าย…ขอเบอร์โทร…เก็บไว้ประสานงานต่อไปได้อีก

เมื่อได้เวลากำหนดการพร้อม ก็คือ การเตรียมตัวไปถ่ายภาพกันละครับ สิ่งที่ต้องรู้

การรื้อนาเกลือ และ การเก็บเกลือ…จะทำกันคนละวัน  รื้อนา ส่วนรื้อนา การเก็บเกลือ ส่วนการเก็บเกลือ สิ่งที่ควรตรวจเช็คเวลาให้แน่นอนก็คือ ผู้ทำงานนาเกลือ….จะทำงานกันตั้งแต่เช้า….เพราะถ้าสายๆ อากาศและแดด จะร้อนมาก…

ถ้าคุณเป็นคนกลัวแดดจัด… ก็ควรเตรียมพร้อมในเรื่องอุปกรณ์การกันแดด

การถ่ายภาพ…สามารถเลือกสร้างสรรค์การถ่ายภาพได้ทั้งเลนส์มุมกว้าง และ เลนส์เทเล แต่ถ้าเป็นการขนเกลือเข้าเก็บในยุ้งฉาง ขอแนะนำว่า เลนส์เทเล สะดวกในการถ่ายภาพมากกว่า ในเรื่องของการถ่ายภาพ ในช่วงถ่ายภาพกลางแจ้ง ไม่น่ามีปัญหาแต่อย่างใด ส่วนมากสภาพแสงดีมาก ขนาดความไวแสงที่ ISO 100-400 ถ่ายภาพได้สบายมาก…แต่ที่น่าจะเป็นปัญหาก็คือ การถ่ายภาพในยุ้งฉางซึ่งสภาพแสงจะน้อยลงถนัดตาเลย  ความไวแสงขนาด ISO 800-3200 จึงเป็นขนาดความไวแสงที่ใช้งาน ตามสภาพของแต่ละยุ้งฉาง ซึ่งแตกต่างกันออกไป  

มารยาท….ผมก็ยังถือว่าเป็นสิ่งจำเป็น คือ มารยาทในการถ่ายภาพ หลักใหญ่ๆ ก็คือ การขออนุญาตถ่ายภาพ ซึ่งเท่าที่ผ่านมาได้รับการตอบรับที่ดีมาก พื้นที่ส่วนใหญ่ให้ความร่วมมือดีมากเลยครับ และสิ่งสำคัญถัดมาก็คือ การระวังตนเอง  ในขณะถ่ายภาพ ที่ไม่ควรไปกีดขวางการทำงาน ซึ่งสิ่งนี้คือสิ่งจำเป็นมากเลยครับ

การถ่ายภาพ การทำนาเกลือ ไม่ใช่สิ่งที่นึกว่าจะถ่ายก็ไปถ่ายได้เลย ต้องถูกต้องทั้งเวลา ที่มีการทำนาเกลือจึงจะได้ภาพถ่าย แต่ก็ไม่ถึงกับว่า จะยากจนเกินไป วิธีการมี การเตรียมการให้พร้อม ถูกที่ ถูกเวลา ท่านก็สามารถสร้างสรรค์ภาพได้แล้วละครับ….